افزایش سرمایه از طریق صرف سهام

افزایش سرمایه به روش صرف سهام چیست ؟

۱- روش های معمول افزایش سرمایه چیست ؟
۲- صرف سهام چیست ؟
۳- آیا در روش صرف سهام حق تقدم وجود دارد یا خیر؟
۴- مزایا و معایب روش صرف سهام چیست ؟
۵- در ایران چه روشی برای افزایش سرمایه بکار برده می شود؟
۶- و.........

بطور کلی روشهای افزایش سرمایه عبارتند از :
1- انتشار سهام عادی از محل آورده سهامدارن و یا مطالبات آنها
2- انتقال از سود انباشته به سرمایه ( سود سهمی یا سهام جایزه )
3- انتقالی از اندوخته ها به سرمایه

اصطلاح افزایش سرمایه به روش صرف سهام به عنوان یک روش جداگانه مطرح نمی شود بلکه در روش اول گنجانده می شود .

اصطلاح صرف سهام (Premium )معرف مبلغی است که اضافه بر ارزش اسمی برای هر سهم پرداخت می شود؛ چه در پذیره نویسی اولیه سهام و چه در بازار بورس .

در این مقاله فقط روش اول افزایش سرمایه که در آن صرف سهام و حق تقدم سهام نیز موضوعیت می یابد مورد بحث قرار خواهد گرفت.زمانی که شرکتی افزایش سرمایه می دهد از هریک از سهامداران خود می خواهد که مبلغی را بازای هر سهم جهت خرید سهام جدید به شرکت بیاورند . موضوع بر سر همین مبلغ است این مبلغ می تواند از ارزش اسمی هر سهم شروع شود و تا قیمت روز هر سهم برسد .در ایران معمولا از سهامداران می خواهند که بازای هر سهم 100تومان ( ارزش اسمی ) به حساب شرکت واریز کنند .اما اگر از سهامداران خواسته شود که 120 تومان برای هر سهم واریز شود آن 20 تومانی که مازاد بر ارزش اسمی است بعنوان صرف سهام در قسمت حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده می شود بر طبق قانون تجارت حساب صرف سهام نمی تواند بعنوان سود بین سهامداران توزیع شود.
همانطور که گفتیم شرکت می تواند تا ارزش روز هر سهم از سهامداران پول دریافت کند در چند مثال زیرمساله را شرح می دهیم ( در سه مثال زیر فرض شده که سهامداران فعلی حق استفاده از حق تقدم را برای خود محفوظ داشته اند )

مثال یک: فرض کنید ارزش روز شرکت الف در بازار بورس تهران برای هر سهم 5000 ریال می باشد . و این شرکت 100 درصد افزایش سرمایه می دهد و بازای هر سهم جدید 5000 ریال مطالبه می کند. سرمایه قدیم شرکت 10 میلیون ریال و ارزش اسمی هر سهم هم 1000ریال می باشد. حالا قیمت هر سهم و حق تقدم این سهم بعد از افزایش سرمایه در بازار چقد می شود؟
جواب : قیمت هر سهم 5000 ریال و قیمت هر حق تقدم 0 ریال ( بدون ارزش )تعیین می شود.
روش حل مساله با استفاده از فرمول زیر می باشد :


صورت کسر : کل مبلغ ریالی آورده شده به شرکت + ( قیمت هر سهم قبل از بسته شدن نماد * تعداد کل سهام قبل ازافزایش سرمایه )
مخرج کسر : تعداد کل سهام بعد از افزایش سرمایه
حاصل : حداقل قیمتی که باید بعد از افزایش سرمایه برای هر سهم باز شود.

قیمت بعد از افزایش سرمایه : 5000 =20000 /(10000*5000)+(10000*5000)

ارزش هر حق تقدم برابر است با: قیمت بعد از افزایش سرمایه منهای مبلغی که شرکت برای هر سهم مطالبه می کند .

قیمت هر حق تقدم ۰ = ۵۰۰۰ - ۵۰۰۰

حتما متوجه شدید که قیمت بعد از افزایش سرمایه اصلا افت نکرد چون مبلغی که شرکت برای هر سهم مطالبه کرده دقیقا همان قیمت بازار است .در این مساله همچنین شرکت بابت هر سهم 4000ریال صرف سهام از سهامداران دریافت کرده است .

مثال دو: همان مثال شرکت الف را در نظر بگیرید به استثنای اینکه شرکت برای هر سهم جدید 1000 ریال ( یعنی همان ارزش اسمی ) مطالبه می کند در این حالت قیمت هر سهم و حق تقدم هر سهم در بازار چقدر خواهد بود ؟
جواب : قیمت هر سهم 3000ریال و هر حق تقدم 2000 ریال تعیین می شود
روش حل :

قیمت هر سهم بعد از افزایش سرمایه ۳۰۰۰ = ۲۰۰۰۰ / (100*۱۰۰۰۰) +(۵۰۰۰ * ۱۰۰۰۰ )

ارزش هر حق تقدم ۲۰۰۰ = ۱۰۰۰ - ۳۰۰۰

متوجه شدید که قیمت هر سهم 2000 ریال افت کرد و هر حق تقدم 2000 ریال قیمت خورد که باز هم می شود همان 5000 ریال .

مثال سه:  باز هم مثال الف را در نظر بگیرید به استثنای اینکه شرکت برای هر سهم 3000 ریال مطالبه می کند حالا قیمت هر سهم و هر حق تقدم چقدر می شود ؟
جواب : قیمت هر سهم 4000 ریال و هر حق تقدم 1000 ریال تعیین می شود
روش حل :

قیمت هر سهم بعد از افزایش سرمایه ۴۰۰۰ = ۲۰۰۰۰ / ۳۰۰۰۰۰۰۰+ (۵۰۰۰ * ۱۰۰۰۰ )

ارزش هر حق تقدم ۱۰۰۰ = ۳۰۰۰ - ۴۰۰۰

بطور کلی استفاده از صرف سهام در افزایش سرمایه باعث می شود که قیمت هر سهم بعد از باز شدن نماد کمتر از روش ارزش اسمی منفی شود . اما بطور کلی هیچ تاثیری برای هر سهامدار ندارد که شرکت از کدام روش استفاده کند؛ چون بسته به روش مورد استفاده قیمت هر سهم نیز در بازار سهام تعدیل می شود .